Ankara'dan Doğu Karadeniz'e Yolculuk
Muhtelif sebeplerle Ankara'dan Elmadağ, Kırıkkale, Sungurlu, Çorum, Havza, Merzifon, Samsun, Çarşamba, Ünye, Fatsa, Ordu, Piraziz ve Bulancak güzergâhı ile hedefi Giresun olan 615 km'lik bir yolculuğa çıktım.
Altıyüz küsur kilometrelik bu güzergâhtaki yollar o kadar değişken ki anlamak ve anlatmak mümkün değil. Bâzı yerlerde yol sathı oldukça bozuk ve delik deşik iken bâzı yerlerde kaymak gibi. Sanırsınız ki bu yollar farklı farklı ülkelere ait. Gerçekten, Ankara'dan Elmadağ'a tırmanırken gidilen yol hele hele Elmadağ'a varmadan ve geçinceye kadarki kısım delik-deşik. Sanırsınız ki bir savaştan çıkmış. Bir diğer sıkıntılı husus "hız sınırlama"ları. Şüphesiz ki karayollarında hız sınırlamaları olmalı ve insanlar buna uymalı. Ama bizim yollardaki azamî hız sınırlamaları ömre bedel... Gülü seven dikenine katlanır diyerek yola devam ediyoruz amma dikenden savaş gazisine dönmüş olarak...
Çorum'dan transit geçmek
Ara ara "iğne yapraklı ağaç fetişizmi"nin mücessemleştiği vahaları saymaz isek, Çorum'a kadar bildiğiniz İçanadolu iklimi ve bu iklime uygun bir bitki örtüsü var. Çorum topraklarını transit geçip giderseniz, içinizde Alacahöyük'ü görmeden geçmekten dolayı bir gizli sızı hissedersiniz; en azından ben öyle hissettim. Çorum'dan hemen sonra bitki örtüsü birden değişiyor ve sanki bir orman ortasından geçiyormuşsunuz hissine kapılıyorsunuz. Sonra tekrar ağaçsız tepeler çevreliyor yolunuzu. Eğer benim gibi bir Orta Anadolu çocuğu ve ata yurdumuz Türkistan ovalarına hasret duyan birisi iseniz, bu geniş bozkır sizi asla sıkmayacak, tersine, geçmişin tarifsiz hasretine ilâç gibi gelecektir.
Sanki devasa ve esnek bir göktaşı çarpıp da zıplayarak oluşmuş gibi genişçe bir ovanın çevrelediği Merzifon'dan sağa, doğuya dönerek bozkıra ve çıplak tepelere veda ediyoruz Gittikçe daha çok ağaç, gittikçe daha engebeli bir arazi. Karadeniz bölgesine yaklaştığımızın işaretleri...
Havza ve Kavak'ı geçip Samsun'a ulaştıktan sonra bir defa daha sağa ve doğuya dönerek Karadeniz sâhil yolundan doğu Karadeniz'deki menzilimize yöneliyoruz. Samsun'dan sonra yol, yaklaşık 70 km. kadar Karadeniz bölgesine inat bir düzlükte ilerler. Ünye'den sonrası ise âdeta Karadeniz bölgesinin DNA'larını (!) taşır.
Samsun'dan Giresun'a kadar neredeyse yol boyu kesintisiz bir yerleşim yeri gibi. İlçelerin, eski ismiyle köylerin şimdiki ismiyle mahallelerin biri bitip birisi başlıyor. İlkadım, Canik, Tekkeköy, Çarşamba, Terme, Ünye, Fatsa, Perşembe, Bolaman, Medreseönü, Perşembe, Ordu, Piraziz, Bulancak, Gülyalı, Giresun.
Yolculuğun zor tarafları
Bu kadar yerleşim yerinden geçmek yolculuğu süre olarak çok uzatıyor. Zira bu yerleşim yerlerinden geçerken pek çoğunda binek araçlar için azamî 70 km/s'lik bir hız sınırı var. Diğer taraftan, şehir içlerinden geçerken, şehir içi trafiği ile transit araç trafiği iç içe geçmiş durumda olduğundan yolculuk zaman zaman çekilmez bir hâl alıyor. Özellikle Fatsa'dan geçerken şehir içinden gelip sahil yoluna dik olarak açılan yollardan her an önünüze bir araç fırlayıveriyor; üstelik hiç bir trafik kuralını dinlememecesine! Mümkün olsa Fatsa'ya uğramadan yola devam etmek isterdim. Bu keşmekeşe bir de yol boyu gelişigüzel parketmiş araçları ekleyince yolculuğun zorluğu daha da artıyor. Karadeniz'de özellikle de doğu Karadeniz'de dikkatimi çeken bir husus var: Sürücüler araçlarının dörtlü tabir edilen sinyal lambalarını açmak suretiyle şehir içinde istedikleri yerde araçlarını parkedip işlerini yapmaya gidebiliyorlar. Böyle anlarda -şâyet görünüyor ise- solunuzda kalan denizin uçsuz bucaksızlık hissi veren enginliğine bakmak bu çekilmezliği dayanılabilir kılıyor.
Çarşamba ve Perşembe. Birisi Samsun'a, diğer Ordu'ya bağlı iki ilçe. Samsun'dan sağa dönüp doğuya doğru ilerlerken eski yol ile Önce Çarşamba'dan, sonra Perşembe'den geçersiniz. Ancak, D010 Karadeniz Sahil Yolu Perşembe'ye uğramaz. Çarşamba'dan sonra Bolaman'da bir karar vermelisiniz. Ya sağdan D010 yolu üzerinden devam ederek gideceksiniz ya da soldan Bolaman yolundan (eski sahil yolundan) devam edeceksiniz. Hızlı ve rahat gitmek için D010 yolunu tercih ederseniz, birkaç önemli ve güzel güzergâhı kaçırırsınız: Medreseönü limanı, Uzun Saçlının Yeri, Yason Burnu ve Hoynat Adası Kuş Cenneti'ni.
Medreseönü Limanı ve Uzun Saçlının Yeri
Sâhil yolunu tâkip ederek 8 km. daha kuzeydoğuya giderseniz, Perşembe'nin Çaytepe Mahallesi'ne (aslında köyüne) varırsınız. Buradan kuzeye doğru birkaç yüz metrelik kısa bir yolculukla Yason Burnu'na ve buradaki Yason Kilisesi'ne ulaşırsınız.
Yason Kilisesi 1869 yılında yapılan küçük bir bir ortodoks kilisesidir. Narteksi yoktur. Uzunlamasına doğu-batı ekseninde inşa edilmiştir. Birisi batıda diğeri güneyde 2 kapısı vardır. Altı adet sütunla iç mekan yanlarda oldukça dar ve ortada daha geniş olmak üzere 3 nefli bazilikal plana uydurulmuştur. Ana nefin doğusunda apsis, yan neflerin doğusunda ise iki küçük apsidiol vardır. Apsis çıkıntısı dışarıdan yuvarlak olmayıp köşelidir. Yan nefler daha alçak olmak üzere tonozlu olup orta bölümde oldukça yüksel bir kasnağa oturtulmuş kubbesi vardır. Dışarıdan doğu batı ekseninde beşik çatı örtülü olup ortada kubbe yükselmektedir. Yapı kesme taşla inşa edilmiştir.
Burada dikkatimi çeken bir hususu paylaşmak istiyorum. Doğu Karadenizdeki kiliselerin neredeyse hepsinin yapımı 19. yüzyılın ikinci yarısına târihleniyor. Konuyu araştırırken bâzı kaynaklarda bu durum Islahat Fermanı ile getirilen "serbestiyet"e dayandırılmak isteniliyorsa da bu iddia doğru olamaz. Zira, Osmanlı İmparatorluğunda kitap ehli olan hırıstiyan ve yahudi ibadethanelerinin açılmasında bir mahzur ve kısıtlama bulunmuyordu. Nitekim Şeyhülislam Ebussut Efendi'nin fetvaları bu durumu isbat etmektedir. (*)
Hoynat Adası Kuş Cenneti - Perşembe
Yason Burnundan itibaren 5 km. doğuya giderseniz, Çaka-Hoynat Tüneli'ne varırsınız. Bu Tünelin kuzeyinde Hoynat Burnu yer alır. Hoynat Burnu'nun doğu tarafı âdeta tabii bir limana vücut veriyor. Denize doğru uzanan Hoynat Burnu'nun 50m. kadar kuzeyinde bıçakla kesilmiş gibi ayrılan dik ve küçük Hoynat Adası vardır.
Hoynat Adası oldukça küçük ve sarp bir ada, bu yüzden adacık demek daha doğru olur. Kuzey güney ekseninde uzunluğu yaklaşık 125 metre. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Ada üzerinde sarnıç ve kilise kalıntıları olduğu belirtiliyor. Ancak Adanın asıl önemi buradaki kuşlar. Adada ve adaya uzanan Burnun üst kesimlerinde martı ve karabatak kuşlarının yuva yaptığı görülebilir. Tepeli karabatakların Türkiye'de tek yuva yaptığı ve üredikleri yer olma özelliğine sâhip olduğu da yine Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca belirtiliyor. Burya gidecekseniz yanınıza bir dürbün almanızı hararetle tavsiye ederim. Böylece kuşları çok rahatlıkla gözleyebilirsiniz.
Giresun'dan yaklaşık 25 km doğuda görülmesi gereken bir yer daha var: Uluburun Plajı. Yeşilliklerin çevrelediği kayalıkların arasında küçük bir koy. Ağaçların arasından mücevher gibi görünen turkuaz- mâvi berrak suyu görülmeye değer. Burada oturup dinlenmek vaktinize değer, ömrünüze ömür katacaktır.
Ne yemeli?
Yolculuklarda, yiyecek temizliğini ve kalitesini bilmediğiniz hiç bir yerde hiçbirşey yememenizi tavsiye ediyorum. Zira yol üstü lokantaları, uzun saatler boyu -hatta yirmidört saat- kesintisiz hizmet görecek şekilde işletildiklerinden, yiyeceklerin uzun süre sıcak veya ılık ortamda bekletilmesinden kaynaklanan sağlık riskleri söz konusudur. Eğer bu riskleri yüklenmek istemiyorsanız yolculuk molalarında paketli kuru yiyeceklerle idare edin. İlla yemek yiyecek iseniz yol üzeri değil de yerleşim yerlerindeki lokantaları tercih edin.
-------
Meraklısına notlar ve konum bilgileri
(*) DEMİR, Abdullah. "Osmanlı Devleti’nde Şeyhülislam Ebussuud Efendi’nin Kiliselerle İlgili Bazı Fetvaları ". Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. C.3, S:17. s. 1-13. ( https://www.sobider.net/FileUpload/ep842424/File/a_osmanli_devletinde_seyhulislam_ebussuud_efendi.pdf )
- Narteks, nef, bazilika, tonoz, apsis, apsidiol gibi tâbirler için bu Blogda bulunan "Sanat Târihi ile İlgili Lügatçe" başlıklı yazıma bakabilirsiniz.
- UZUN SAÇLININ YERİ: Google haritalar konum bilgisi: https://maps.app.goo.gl/4V2WotjFKkaFRgFF7
Koordinat bilgisi: 41.082456, 37.628924
- YASON BURNU: Google haritalar konum bilgisi: https://maps.app.goo.gl/3zfHAxAxX5zGQA2o6
Koordinat bilgisi: 41.133928, 37.682288
-HOYNAT ADASI KUŞ CENNETİ: Google haritalar konum bilgisi: https://maps.app.goo.gl/fu4KWkocMJvHRiiJ9
Koordinat bilgisi: 41.116195, 37.727851
- ULUBURUN PLAJI: Google haritalar konum bilgisi: https://maps.app.goo.gl/uq4LFzD5Ru7cBp989
Koordinat bilgisi: 40.972854, 38.624425
