Bir yaz gecesi, saat geceyarısını çoktan geçmişti. Mendelssohn'un keman konçertosunu dinlemek istedim.(*) Gecenin zifiri sessizliği kemanın sesi ile dolmuştu. Bir koltuğa oturdum. Başımı çevirmeden arkamdaki kitaplığın şiir rafından rastgele bir kitap aldım. İsmet Özel'in Erbain isimli şiir kitabıydı. Kitabı araladım, Amentü isimli şiir çıktı karşıma, okumaya başladım.
"İnsan
eşref-i mahlûkattır derdi babam
bu sözün sözler içinde bir yeri vardı
ama bir eylül günü bilek damarlarımı kestiğim zaman
bu söz asıl anlamını kavradı"
O da ne? Daha önce de defalarca okuduğum bu sözlerin birden "asıl anlamını" kavramıştım!
"damar kesildi, kandır akacak
ama kan kesilince damardan sıcak
sımsıcak kelimeler boşandı"
Satırlarını okurken birden damarlarımdan kelîmeler boşandı.
"Dilce susup
bedence konuşulan bir çağda
biliyorum kolay anlaşılmayacak"
diyordu şâir ve bu satırlarını okuduğumda pek çok şeyi kolayca anlamıştım..
Okudum... okudum... yaşadım...
"ham yüreğin pütürlerini geçtim
gövdemi alemlere zerkederek
varoldum kayrasıyla Varedenin
eşref-i mahlûkat
nedir bildim."
Ne diyor şâir anladım, ne yaşamış bildim, ne hissetmiş duydum..
Amentü şiirini işte o an okumuş olduğumu anladım.
Peki ne olmuştu da bunca zamandır okuduğum bir şiiri ancak anlayabilmiştim? Gece, gecenin zifiri sessizliği, müzik beni şâirle rezonansa getirmiş, şâirin duyguları bana geçmişti. Evet, rezonanstı bu...
Hani telleri çifter olan çalgılar vardır, bağlama gibi, ud gibi. Her bir tel çifti eşit ölçüde gerilir. Bu tel çiftlerinden birisine mızrapla dokunursanız o tel titreşir ve ses verir; ama kendisiyle eşit derecede gerilmiş diğer teli de titreştirerek. İşte budur rezonans. Eğer tel çiftleri eşit derecede gerilmemişlerse , aynı dalgaboyunda değillerse rezonans oluşmaz. Demek ki şiiri tam mânâsıyla anlayabilmek için şâiriyle aynı duygu ikliminde bulunmak gerekiyordu...
Size de olmaz mı bu? Bir şiiri her okuyuşunuzda aynı hisleri mi yaşarsınız? Bâzen bulunduğunuz zamandan ve mekandan ayrıldığınızı, kendinizi şiirin anlattığı zamanda ve mekânda bulduğunuzu hissetmediniz mi hiç? Eğer bu hiç vâki olmamışsa o zaman şiire şiir olarak yaklaşmıyorsunuz, tümdengelimci bir yaklaşımla "başkalarının ne söylediği filtresi" altında kelîmeler topluluğu okuyorsunuz demektir; oysa şiir okumak için zihnin tabula rasa olması gereklidir.
Size de olmaz mı bu? Bir şiiri her okuyuşunuzda aynı hisleri mi yaşarsınız? Bâzen bulunduğunuz zamandan ve mekandan ayrıldığınızı, kendinizi şiirin anlattığı zamanda ve mekânda bulduğunuzu hissetmediniz mi hiç? Eğer bu hiç vâki olmamışsa o zaman şiire şiir olarak yaklaşmıyorsunuz, tümdengelimci bir yaklaşımla "başkalarının ne söylediği filtresi" altında kelîmeler topluluğu okuyorsunuz demektir; oysa şiir okumak için zihnin tabula rasa olması gereklidir.
(*) Felix Mendelssohn Bartholdy, Mi Minör, Op. 64
